NARODOWO-WYZWOLENIOWY PATOS PROMETEIZMU W „DZIADACH” A. MICHEWICZA I „KAUKAZI” T. SZEWCZENKA

Abstract

W literaturze polskiej i ukraińskiej wątki prometejskie znalazły szczególny wyraz w dziełach Adama Mickiewicza i Tarasa Szewczenki – dwóch wielkich poetów, którzy tworzyli w kontekście walk wyzwoleńczych. Dzieła takie jak „Dziady” Mickiewicza i „Kaukaz” Szewczenki są wybitnymi przykładami prometeizmu, w którym osobisty bunt bohatera splata się z losem narodu walczącego o wolność i niepodległość.  Prometeizm w twórczości obu poetów wykracza poza zwykły heroizm – jest to głęboko zakorzeniona filozofia, w której bunt jednostki przeciwko niesprawiedliwości przybiera niemal religijną formę poświęcenia się dla sprawy narodu. W twórczości obu poetów prometeizm nabiera szczególnego znaczenia w kontekście narodowym i politycznym. Polska, podzielona między okupantów, oraz Ukraina znajdująca się pod panowaniem rosyjskim były krajami doświadczającymi długotrwałej niewoli, dlatego prometejska postawa bohaterów dzieł Mickiewicza i Szewczenki odzwierciedla walkę narodów o wolność.Temat romantycznego prometeizmu w dziełach Adama Mickiewicza i Tarasa Szewczenki pozostaje aktualny, gdyż odzwierciedla uniwersalne wartości, które nadal rezonują we współczesnym świecie. Bunt przeciwko niesprawiedliwości, walka o wolność, obrona praw jednostki i ludu – to kwestie, które wciąż zajmują centralne miejsce w debatach politycznych i społecznych. W czasach globalnych zmian, konfliktów zbrojnych i walki o prawa człowieka, postać Prometeusza – symbolu buntu i poświęcenia – staje się na nowo inspiracją dla wielu ruchów społecznych i politycznych. Prometeizm jako idea odzwierciedla potrzebę przeciwstawiania się reżimom autorytarnym, ideologiom totalitarnym i wszelkim formom ucisku. W kontekście współczesnych dążeń niepodległościowych, takich jak walka Ukrainy o suwerenność, odniesienia do prometeizmu, szczególnie w twórczości Szewczenki, nabierają ogromnego znaczenia, przypominając nam o konieczności wytrwałości w obliczu cierpienia i nesprawiedliwości. Ponadto zarówno Mickiewicz, jak i Szewczenko podkreślali w swoich dziełach rolę poety i artysty jako przewodnika moralnego swojego narodu. W czasach kryzysów politycznych i etycznych odpowiedzialność intelektualistów i twórców za kształtowanie świadomości społecznej nie jest mniej ważna. Ich stanowisko można interpretować jako apel o angażowanie artystów i intelektualistów w sprawy publiczne, a także jako przypomnienie, że słowa mają moc kształtowania rzeczywistości. I wreszcie prometejski motyw cierpienia w imię wyższej idei czy wartości jest nadal obecny w literaturze, filmie, sztuce i kulturze, które często odwołują się do archetypów buntu i poświęcenia. Te uniwersalne tematy zapewniają ciągłość dialogu między przeszłością i teraźniejszością, pokazując, że walka o wolność, sprawiedliwość i godność nigdy nie traci na aktualności w żadnej epoce.